با اعلام لیست نامزدها و سپس برگزیده‌های جشنواره امسال فیلم فجر، ابهامات و سوالات زیادی مطرح شد که به طور خلاصه به آن‌ها می‌پردازیم.
اول: جشنواره امسال، جشنواره غافلگیری‌ها بود. اولین غافلگیری بی توجهی آشکار هیات انتخاب و داوری به فیلم «بی‌بدن» با توجیه ارائه نسخه ناقص به هیات انتخاب بود در حالی بعدا مشخص شد نسخه کامل چند فیلم بخش سودای سیمرغ به هیات انتخاب نرسیده که نمونه بارز آن فیلم «بهشت تبهکاران» بود که حتی با نسخه‌ای ناقص در روزهای اول جشنواره در سینماهای مردمی به اکران درآمد.
غافلگیری بعدی فیلم «صبحانه با زرافه‌ها» به کارگردانی سروش صحت بود که از جمله فیلم‌های پرطرفدار جشنواره چهل و دوم فیلم فجر بود اما در هیچ بخشی نامزد نشد.
غافلگیری دیگر غیبت فیلم‌سینمایی «باغ کیانوش» بود. فیلمی که به اذعان اکثر منتقدان و اهالی رسانه جزو مهمترین آثار ویژه سینمای نوجوان در چند سال اخیر بوده است اما در لیست نامزدهای جشنواره فیلم فجر نامی از آن ذکر نشد اما از این فیلم در دقیقه نود جشنواره تقدیر شد و توانست در آخرین دقایق مراسم اختتامیه جشنواره چهل و دوم فیلم فجر، سیمرغ بلورین و دیپلم افتخار بهترین دستاورد فنی و هنری فیلم اول را دریافت کند.
دوم: امسال داوری بخش «نگاه نو» قابل دفاع‌تر از جوایز بخش سودای سیمرغ بود. فیلم «تمساح خونی»، «پرویزخان» و «باغ کیانوش» که توانستند به ترتیب سه سیمرغ در بخش نگاه نو را برای سازندگانش به ارمغان بیاورند، فیلم‌هایی بودند که مورد اقبال مخاطبان و منتقدین قرار گرفتند که این مساله نشان از نزدیکی نظر هیات داوران در این بخش به نظر مردم را داشت. به طور کلی در این دوره فیلم‌اولی‌ها به نسبت فیلمسازان دیگر، خوب ظاهر شدند. گویا ساخت فیلم‌های کوتاه به کارگردان‌های جوان این امکان را داده تا بتوانند دانش و تجربه‌شان را بیشتر کنند و آن را در فیلم‌سازی به خدمت بگیرند.
نکته مهم دیگر درباره فیلم‌های بخش نگاه نو این بود که چند فیلم اولی به مساله جنگ ناخنک زده بودند. با آنکه موضوع فیلم‌هایی مثل «آپاراتچی»، «باغ کیانوش» و «پرویز خان» که جزء پدیده‌های جشنواره بودند، چیز دیگری بود اما از جنگ استفاده دراماتیک کرده بودند.
سوم: انتخاب بهروز افخمی به عنوان بهترین کارگردان برای ساخت «صبح اعدام» یکی از سوال برانگیزترین انتخاب‌های هیات داوران این دوره بود که حتی در رسانه‌ها با عنوان «انتخاب عجیب» از آن یاد شد.
برخی منتقدان علت این انتخاب را دلجویی از افخمی دانسته بودند و گفته بودند به نظر می‌رسد نامزد شدن «صبح اعدام» در هشت رشته به ناراحتیِ بهروز افخمی، از حرف‌های محمدرضا عباسیان یکی از اعضای هیئت انتخاب برمی‌گردد. عباسیان در گفت‌وگویش درباره صبح اعدام گفته بود: «بزرگ‌ترین اشتباه هیئت انتخاب، انتخاب فیلم «صبح اعدام» است، این فیلم اصلا «فیلم» نیست. فیلم تجربی است و درنیامده، کانسپتش جذاب نیست، پر از دیالوگ است که ارتباطی به اصل موضوع ندارد....»
پس از صحبت‌های عباسیان، افخمی با ناراحتی در برنامه هفت از هیئت داوران خواست تا فیلمش را داوری نکنند و به جان آن فیلم «بی بدن» وارد بخش مسابقه شود. ماجرا به همین جا ختم نشد، منتقدان هم بعد از نمایش «صبح اعدام» بر این فیلم تاختند چون معتقد بودند تصویر «طیب حاج‌رضایی» در فیلم افخمی هیچ نسبتی با «طیب حاج‌رضایی» واقعی ندارد. اعتراض به فیلم افخمی تا آن‌جا پیش رفت که محمدتقی فهیم درباره نقد این اثر گفت: افخمی یکی از سوژه خراب‌کن ترین کارگردان هاست و غیر دو فیلم «شوکران» و «عروس» دست روی هر سوژه‌ای گذاشته آن را حیف کرده است.
با همه این‌ها هیات داوران جایزه بهترین کارگردانی جشنواره را به بهروز افخمی داد، به نظر می‌رسد این هیات خواسته در شب اختتامیه با نشاندن سیمرغ بر شانه افخمی جبران مافات کند!
چهارم: ممکن است در پاسخ به انتقادها از نحوه داوری، عده‌ای مساله احترام به سلیقه هیات داوران را مطرح کنند که در پاسخ باید گفت؛ سلیقه صرفا تا یک جایی به رسمیت شناخته می‌شود و هر انتخابی باید توجیهات فنی قابل‌دفاعی داشته باشد. نمی‌شود که در یک جشنواره فیلم تحسین‌آمیزی مثل «باغ کیانوش» نه‌تنها به بخش مسابقه نیاید، بلکه حتی در نامزدهای بهترین فیلم اول هم نباشد و بعد امثال «شور عاشقی»، «دست ناپیدا»، «دو روز دیرتر»، «دروغ‌های زیبا»، «نبودنت» و «شکار حلزون» که هر کدام نمونه‌های فیلم‌سازی بد هستند، به بخش سودای سیمرغ بیایند. اگر هیات انتخاب چنین سلیقه‌ای دارد، برگزارکنندگان باید پاسخ بدهند چرا جمعی با سلیقه‌ای تا این حد عقب‌تر از دنبال‌کنندگان سینما، باید هیات انتخاب مهمترین جشنواره فیلم ایران باشند؟
نظر شما